درباره‌ی منتقد

درباره‌ی منتقد

آلکسی تولستوی

برگردان از روسی: پروانه فخام‌زاده

1366

هنر در کار اعتلابخشیدن به زندگی به یاری انسان می‌شتابد و نقد، آن را تدوین و به مردم هبه می‌کند. نقد یعنی پشتکار، یعنی ذهن جست‌وجوگر هنر، و منتقد کسی است که چشمانی هوشیار و طبعی هنرمندانه دارد و به کنکاش در بوته‌ی هنر مشغول است. نقش منتقد به نقش کارگردانی می‌ماند که نکته‌های نهانیِ دست‌‌نوشته‌ای را ازمیان سطرها می‌یابد و در برابر تماشاگران می‌گسترد. رشد هنری مخاطبان برعهده‌ی منتقد است. او فریاد بی‌امانی است که در سکوت شبانه و هنگام فشار کار به سراغ نویسنده می‌رود و یادآوری می‌کند که هر واژه باید بازنگری و ارزیابی شود. منتقد باید دوست هنر باشد و با جسارت فراوان بر همه‌ی ضعف‌ها، پلشتی‌ها و محدودیت‌های هنرمندانه و روشنفکرانه ضربه وارد آوَرَد.

در لحظه‌های خلاقیت، هنرمند باید حضور کسی را حس کند؛ حضور دوستی سخت‌گیر و دانا که پیش از خشک شدنِ مرکبِ هر صفحه آن را می‌خواند. چه خوب است اگر مفتون شود، بگرید و قهقهه سر دهد و چه هراس‌انگیز اگر رو تُرش کند و روی بگرداند.

منتقد، نخستین ارزیاب است که نباید رسالتش را ازیاد ببرد، باید شعله برکشد، نه بسوزد و دود کند.